Szlakiem cerkwi łemkowskich udali się słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku działającego przy naszej bibliotece. Wycieczka odbyła się 4 czerwca 2024 r. i była uwieńczeniem całorocznej pracy i aktywności członków naszego UTW.

Pogoda nas nie rozpieszczała. Deszcz lał się z nieba strumieniami, ale tylko w tych momentach, kiedy byliśmy w autokarze, dlatego wyznaczony dla nas szlak przeszliśmy w miarę suchą stopą.

Pierwszym historycznym obiektem na naszym szlaku była cerkiew łemkowska w Powroźniku.
Cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku, znajdująca się w Małopolsce, jest jednym z najcenniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej w Polsce. Powstała na przełomie XVI i XVII wieku i stanowi doskonały przykład łemkowskiego budownictwa cerkiewnego. W 2013 roku cerkiew została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co podkreśla jej unikalną wartość i znaczenie kulturowe.

Cerkiew w Powroźniku została wybudowana w 1600 roku. Przez stulecia była miejscem modlitwy i duchowej aktywności Łemków, zamieszkujących te tereny. W XVII wieku, ze względu na powodzie, cerkiew została przeniesiona na wyższe miejsce, co nie wpłynęło negatywnie na jej integralność architektoniczną.
Po II wojnie światowej, na skutek akcji „Wisła” w 1947 roku, Łemkowie zostali przesiedleni, a cerkiew przekształcono w kościół rzymskokatolicki. Obecnie pełni funkcję filialnego kościoła parafialnego pw. św. Józefa Oblubieńca NMP.

Wnętrze cerkwi zdobi piękny ikonostas, pochodzący z XVIII wieku. Ikonostas jest drewnianą przegrodą oddzielającą nawę od prezbiterium, ozdobioną ikonami przedstawiającymi sceny z życia Chrystusa, Matki Bożej oraz świętych. Polichromie ścienne i stropowe to kolejne elementy, które przyciągają uwagę. Barokowy ołtarz główny, bogato złocony i zdobiony, jest jednym z najważniejszych elementów wyposażenia.

Cerkiew w Powroźniku jest ważnym miejscem dla społeczności łemkowskiej i stanowi ważny punkt na mapie turystycznej Małopolski. Jej unikalna architektura, bogata historia oraz malownicze położenie przyciągają turystów z całego świata. Wpisanie cerkwi na listę UNESCO dodatkowo zwiększyło jej rozpoznawalność i znaczenie.

Kolejną połemkowską świątynią, którą zwiedziliśmy była cerkiew w Szczawniku.
Cerkiew greckokatolicka św. Dymitra w Szczawniku, malowniczo położona w Beskidzie Sądeckim, jest jednym z najcenniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej w Polsce. Powstała w XVIII wieku i stanowi doskonały przykład łemkowskiego budownictwa cerkiewnego. Ta świątynia nie tylko zachwyca swoją architekturą, ale także odzwierciedla bogatą historię i kulturę Łemków zamieszkujących te tereny.

Została wybudowana w 1841 roku, choć niektóre źródła sugerują, że jej budowa mogła się rozpocząć już w XVIII wieku. Była ona miejscem kultu dla lokalnej społeczności łemkowskiej, pełniąc funkcję głównej świątyni wsi. Po II wojnie światowej, podobnie jak wiele innych cerkwi łemkowskich, została opuszczona na skutek akcji „Wisła”, podczas której Łemkowie zostali przesiedleni na zachodnie tereny Polski. W późniejszych latach cerkiew została przekazana kościołowi rzymskokatolickiemu i obecnie służy jako kościół filialny parafii św. Michała Archanioła w sąsiedniej Muszynie.

Ostatnią cerkwią, którą odwiedziliśmy była cerkiew św. Kosmy i Damiana w Tyliczu.
Została wzniesiona w 1743 roku. Początkowo służyła jako świątynia greckokatolicka, będąc centrum duchowego życia miejscowej społeczności łemkowskiej. Przez stulecia cerkiew ta była świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych i kulturowych, związanych z życiem Łemków na tych terenach.

Ikonostas w cerkwi św. Kosmy i Damiana pochodzi z XVIII wieku i jest jednym z najważniejszych elementów jej wyposażenia. Wnętrze zdobią również liczne polichromie, freski oraz drewniane rzeźby, które przetrwały do dziś w bardzo dobrym stanie.
Odwiedzenie tej perły architektury drewnianej to podróż w czasie i okazja do zanurzenia się w duchowym i kulturowym dziedzictwie Łemków.

Końcowym punktem naszej wycieczki było miasto Krynica-Zdrój, znane jako „Perła Polskich Uzdrowisk”. Krynica słynie z bogactwa wód mineralnych, które są cenione ze względu na swoje właściwości lecznicze i zdrowotne. W Krynicy-Zdroju występuje kilka rodzajów wód mineralnych, z których najważniejsze to: Kryniczanka, Słotwinka, Zuber i Jan.

Każda z tych wód ma unikalny skład chemiczny i właściwości, co sprawia, że Krynica-Zdrój jest jednym z najważniejszych uzdrowisk w Polsce, przyciągającym kuracjuszy z kraju i zagranicy. Wody te są dostępne zarówno do picia, jak i do kąpieli leczniczych, co dodatkowo zwiększa ich terapeutyczne zastosowanie.

Spędziliśmy ten dzień bardzo intensywnie, a do domu wróciliśmy pełni wrażeń i bogatsi o nową wiedzę związaną z historią Łemków.